Perga nedir?
Perga (arı ekmeği) sadece arılar için değil insanlar için de eşsiz bir arı ürünüdür. Perga temel olarak polen, bal ve arıların tükürük bezi salgılarını içerir. Perga, hasadının kolay olmaması ve hasadı sırasında peteğin tahrip olması nedeniyle kolay toplanamayan ve birçok arıcı tarafından henüz kıymeti bilinmeyen bir arı ürünüdür. Bitkilerden toplanan ve sindirim enzimleriyle karıştırılan polenlerin petek gözlerinde depolandıktan sonra üzeri ince bir bal ve arı mumu tabakasıyla örtülerek oluşan laktik asit fermantasyonu neticesinde “arı ekmeği/perga” elde edilir.
Perga yeni mi keşfedildi?
Hayır. Elde edilmesi zor olduğu için arıcılar fazla üretmiyordu. Yaptığımız bilimsel çalışmalarda çok sayıda etkinliğini görünce Tarım ve Orman Bakanlığı’na yaptığım sunumlarla Gıda Takviyesi Kısıtlı Maddeler listesine girmesini sağladım. Böylece ticari bir ürün olarak üretilmesinin ve tüketiciye ulaşabilmesini sağlamış oldum.
Bal arıları polen mi tüketir? Perga mı?
Bal arılarının beslenmesi nektar ve polen gibi bitki kaynaklı ürünlere bağlıdır. Nektar kovana getirilir ve suyu uçurulduktan sonra petek gözlerinde bal olarak depolanır. Polen, eğer arıcı tarafından kovana takılan polen tuzakları ile alınmaz ise kovan içine geçerek petek gözlerinde depolanır. Bu nedenle arı poleni aslında arılarca prosesi tamamlanmış bir ürün olmayıp arı ekmeği üretiminin ara basamağında arıdan alınan bir üründür.
Polen ve perga arasında fark var mıdır?
Perganın besin değeri arı poleninden daha yüksektir ve daha yüksek serbest amino asit içeriği ve kolayca asimile edilebilen şekerlerin varlığı nedeniyle daha sindirilebilir özelliği vardır. Bu olay, polenin sindirimi ve biyoyararlanımını kısıtlayan polen duvarının arı ekmeğinde fermentasyon ile bozulması ve besin elementleri içeren kısmın dışarı çıkmasıyla sağlanmaktadır. Ayrıca arı ekmeğinin fermantasyonu sırasında oluşan biyokimyasal dönüşüme rağmen, fenolik bileşikler etkilenmemekte ve değişmeden kalmaktadır. Polendeki vitamin ve enzim içeriği 2-3 ay depolamadan sonra azalırken arı ekmeğinde daha uzun süre korunmaktadır. Arı ekmeğindeki aminoasit konsantrasyonu polenden yüksektir. Örneğin lösin ve treonin aminoasitleri konsantrasyonu arı ekmeğinde polene göre % 60 valin konsantrasyonu % 25 daha yüksek bulunmuştur.
Perganın içeriği/yapısı nasıldır?
100 g pergada 13.56 g protein, 30.60 g karbonhidrat, 18.18 g diyet lif, 21.69 g yağ/yağ asitleri ve 8.14 g (kül/mineraller) bulunur. Yapılan analizlerde glutene rastlanmamıştır. Arı ekmeğinin içerdiği enzimler; amilaz, fosfataz ve glukozoksidaz iken amino asitler; glutamik asit, aspartik asit, prolin, amino asit içerir, arginin, valin, histidin, lösin, izolösin, lizin, metionin, triptofan fenilalanin, treonin, sisteini tirozin, alanin, glisindir. Ayrıca fenolik bileşikler, alfa-tokoferol ve koenzim Q10 gibi bileşenler içerir. Mineral içeriği çoktan aza,
potasyum (338mg), fosfor (251 mg), kalsiyum (198 mg), magnezyum (61 mg), demir (27.3 mg), sodyum (14.2 mg), çinko (3.31 mg) ve manganez (2.6 mg)/100 g dir. Fruktoz, glukoz ve trehaloz içerir. A, B1, B2, B12, C, D, E, H, K vitaminleri içerir. Pergada on dört doymuş ve on bir doymamış dahil toplam yirmi beş yağ asidi tanımlanmıştır. Yüksek seviyelerde alfa-linoleik, linoleik ve araşidonik varlığı nedeniyle yüksek düzeyde çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA'lar) içerir. Üç Omega-3 yağ asidi (alfa-linoleik, eikosatrienoik, eikosapentaenoik asitler) ve üç omega-6 (linoleik, eikosatrienoik ve araşidonik) yağ asidi içerir. En bol bulunan yağ asidi oleik asittir. Beta karoten ve karotenoidlerle birlikte alfa-tokoferol ve δ-tokoferol de pergada tespit edilmiştir.
Perga fermente bir ürün müdür?
Yüzyıllar boyunca insanlar bilmeden laktik asit bakterilerini ekmek, silaj, peynir, fermente süt, et ürünleri, balık, baklagiller gibi değişik alanlarda fermantasyon amacıyla kullanmıştır. Polen korbikulaya (polen sepetine) konulup taşındıktan sonraki aşama kovana gelen polenin petek gözlerinde depolanmasıdır. Petek gözlerine yerleştirilirken arı poleni arıların tükürük bezleri salgılarında bulunan sindirim enzimleri ve organik asitlerce zenginleştirilmektedir. Daha sonra Laktobasil bakterileri sayesinde olan laktik asit fermantasyonu petek gözlerinde anaerobik koşullarda kendiliğinden gerçekleşmektedir. Polen duvarları sadece polenin arı ekmeğine dönüşüm sürecinde parçalanabilmekte ve bu formda kolayca emilmektedir. Fermantasyon polenin sahip olduğu özelliklerin kaybolmasına değil yeni bileşenlerin elde edilmesini de sağlar. Bu süreçte proteinler peptitlere ve aminoasitlere ayrışır. Nitekim araştırmalarda arı ekmeğinin protein içeriğinin polenden daha düşük olduğu ancak aminoasit içeriğinin de polenden fazla olduğu bildirilmektedir. Bazı mikroorganizmalar gelişmeleri için amino asitleri karbon ve enerji kaynağı olarak kullanmaktadır. Arı ekmeğindeki laktik asit konsantrasyonu polenden altı kat daha yüksektir. Örneğin huş poleninden elde edilen arı ekmeği, aynı bitkiden elde edilen polen tanelerinden altı kat daha fazla laktik asit içermiştir. Polenin arı ekmeğine dönüşümünde bazı biyokimyasal reaksiyonlar gerçekleşir. Özellikle laktik asit bakterileri olmak üzere mikroorganizmaların aktivitesi sonucu laktik asit miktarı artmaktadır ve laktik asit arı ekmeğini korumakta, ürünün daha uzun süre korunabilmesini sağlamaktadır.
Polen ve perganın sindirimi nasıldır?
Arı poleni, son yıllarda beslenme ve biyoaktif potansiyelinin tanınması nedeniyle tüketiminde
artış görülen bir arı ürünü olmakla birlikte araştırmalar polenin dış yapısının (duvarının) insan
gastrointestinal sisteminde polendeki besin içeriği emiliminin sınırladığını göstermiştir. Arı
poleninden arı ekmeğine dönüşüm sürecinde potansiyel probiyotik özelliklere sahip bir ürün
elde etmekle birlikte, fermentasyon işleminin arı poleninin yapısal bir değişimi sayesinde
olduğu bilinmektedir.
Perganın antimikrobiyal etkisi var mıdır?
Arı ekmeğinin antimikrobiyal etkisi muhtemelen fenolik bileşikler, özellikle flavonoidler gibi antioksidanların varlığı ile ilişkilendirilmektedir. Bu bileşiklerin, bakterilerin hücre duvarı bütünlüğünün bozulmasına, iyon kanallarının tıkanmasına ve adenozin trifosfat (ATP) sentezini inhibe ederek bakterilerin büyümesini ve metabolizmasını etkileyebileceği bildirilmektedir. Abouda vd. (2011) Arı ekmeği örneklerinin antimikrobiyal aktivitesini Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, Pseudomonas aerugugino ve Escherichia coli’ye karşı test etmiş ve tüm numunelerin Gram-pozitif bakterilerin Gram-negatif bakterilere göre daha fazla duyarlılığa sahip olduğunu belirlemişlerdir. Bacillus cereus, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Salmonella enterica ve Pseudomonas aeruginosa.
Çocuklar perga kullanabilir mi?
Çocukların sağlıklı beslenme ve büyümesine katkı sağladığı için kullanabilirler.
Perga hangi hastalıkların tedavisine destek sağlayabilir?
Diyabet oluşturulmuş deney hayvanlarında glikoz metabolizmasını olumlu etkilediği, sporcularda performans ve kas kütlesini artırıcı etki ve antioksidan aktiviteye sahip olduğu, büyümeyi hızlandırdığı, tokluk hormonu salınmasını sağlayarak obezite tedavisi ve depresyon tedavisine destek sağladığı, öğrenme ve bellek kapasitesini artırdığı, östrojenik etki göstermeksizin menstürel ve menapozal semptomların tedavisinde, anemi, kolon hasarı ve inflamasyondan koruyucu etkiler gösterdiği bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.
Probiyotik nedir? Perga probiyotik midir?
Probiyotikler, konakçı sağlığı üzerine olumlu etkiler sağlar. Bilimsel araştırmalar probiyotiklerin kullanımının insan ve hayvanların sağlıklı beslenmesinde ve enfeksiyonlardan korunmasında ucuz ve güvenli bir yol olarak önermektedir. İnsan ve hayvanların bağırsak sisteminden izole edilen Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus paracasei ile Bifidobacterium türleri bu amaçlı yaygın kullanılan bakterilerdir. Bu bakteriler kullanılarak hazırlanan probiyotik preparatlarının endüstriyel gıda üretim süreçlerinde kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır.
Perganın besleyici değeri var mıdır?
İnsanlar için altı besin maddesi vardır, bunlardan karbonhidratlar, yağlar ve proteinler kalori şeklinde enerji sağlarken, vitamin, mineral ve su enerji vermez ancak sağlık açısından önemli ve gereklidir. Basit şekerler, proteinler, amino asitler ve tekli doymamış yağ asitlerinin yüksek oranda içerilmesi enerji sağlayan, dokuları yenileyen ve organizmaların bağışıklık sistemini güçlendiren ideal doğal bir takviye sağlayabilmektedir. Arı ekmeği oldukça fazla miktarda peptit ve amino asit içerir. İnsan organizmasında besin eksikliğini giderebilecek mükemmel bir üründür. Organizmayı güçlendirir ve sağlıklı çalışmasını sağlar. Esansiyel aminoasitlerin tümünü içerdiği için arı ürünü hayvansal proteinleri için tercih edilen birçok üründen daha iyi bileşime sahiptir. Vücuttaki toksinlerin atılmasına yardımcı olan özelliklere sahiptir.
Perga kilo aldırır mı?
Uygun dozlarda kullanıldığında yapmaz. Yapılan çalışmalarda tokluk hormonunu aktive ettiği için diyet yapanlar da kullanılabilir.
Perga ürününde risk var mıdır?
Tüketiminde alerji riski dışında bir risk tanımlanmamıştır. Üretiminde ise kaynak oluşturan
polende tanımlanan ana kirlilik ağır metaller ve pestisitlerdir. Endüstriyel alanlardan gelen ağır metaller, gübrelerin ve kimyasalların kontrolsüz kullanımı (özellikle pestisitler) gibi tarımsal kaynaklı kirlilikler riskler arasındadır.
Perganın faydaları nelerdir?
Bazı beslenme uzmanları insanların sadece arı poleni/perga yiyerek yaşayabileceklerini öne
sürmektedir. Arı ekmeği metabolik süreçlerin düzenlenmesinin yanı sıra iştahsızlık, çocuklarda gelişme geriliği ve yetersiz beslenme için kullanılır. Üst solunum yolu enfeksiyonlarında hızlı iyileşmesi için önerilir. Lösemi, zatüre gibi hastalıklarda bağışıklık sistemine destek ve toparlayıcı olarak tavsiye edilmektedir. Kalbi korur. Cerrahi operasyonlardan sonra iyileşme sürecinde, ağır fiziksel ve zihinsel çalışma yapan kişilerde tavsiye edilir. Kan serumundaki lipit seviyesini azaltır, yaşlılarda kan damarlarındaki aterosklerotik lezyonların inhibisyonunu sağlar ve serebral kan akışının iyileşmesini sağlar. Menapoz semptomlarının iyileştirilmesinde etkilidir. Kalp yetmezliği olan kişilerde kolesterol seviyesinin düşürülmesine yardımcı olur, kan viskozitesinin azalmasına fibrinojen ve fibrin konsantrasyonlarında iyileşmeye sebep olur. Besleyici ve tonik etkisiyle kan damarlarını güçlendirir. Oksidatif stresi azaltarak sinir iltihabını hafifletmek için kullanılır. Hafızayı
güçlendirir, depresyonda etkilidir. Sindirim sitemini düzenler. Hücrelerde yaşlanmayı önleyici etkisi vardır. Arı ekmeğinin karaciğerin korunmasında ve toksinlerin atılmasında faydası vardır. K vitamini içerdiği için kan damarları üzerine faydalı etkileri vardır. Vitamin ve mineral içeriği nedeniyle saç ve cilt güzelliği sağlar, ciltte oluşan morlukları (göz altı morlukları gibi) etkili bir şekilde azaltır. Özellikle prostat kanseri tedavisine destek olarak önerilmektedir.
Perga hangi dozda kullanılmalıdır?
Polen ve arı ekmeğinin insanlarda kullanım dozu ile ilgili bilgiler yenidir. Polen için günlük 20- 40 g doz önerilirken arı ekmeği polenden daha güçlü bir aktivite ile karakterize edildiği için genelde daha küçük miktarlarda kullanımı yeterli görülmektedir. Polenin yüksek miktarda tüketiminin önerilmesi polenin sindirimi ile ilgili problemlerden kaynaklanmış olabilir. Polenin sindirilebilirliğini artırmak için ılık suda 2-3 saat bekletilmesi önerilmektedir. Çünkü olduğu ham haliyle sadece %10-15’inden faydalanılabilmektedir. Arı ekmeğinde sindirilebilirlik 6-8 kat fazladır.
Perga ürünlerinde koruyucu, katkı maddesi, tatlandırıcı var mıdır?
Gıda endüstrisinde işlenmiş ve katkı/koruyucu maddelerle dolu bir dönemden sora insanların doğal gıdalara dönüşü tüm dünyada kabul görmektedir. Tükettikleri besinde kimyasal istemeyen tüketicilerin beklentileri artmaktadır. Tüketicilerin talebi piyasaya sağlık odaklı özelliklerle karakterize edilen, bir organizmanın genel verimliliğini artırmada etkili olan ve hatta bazı hastalıkların gelişiminde önleyici olan fonksiyonel gıdaların getirilmesidir. Birçok üretici kalite standartlarına daha fazla önem verirken, sürekli büyüyen tüketicilerin sağlıklı ve hepsinden önemlisi lezzetli ürünlere olan talebini karşılamaya çalışmaktadır. Gıda ile ilgili artan beklentiler “Ne yersen osun” ilkesini öne çıkarmaktadır. Perga ürünlerinin istenmeyen mikroorganizmaları içermemesi ve mikroorganizma gelişmemesi için kurutulması gerekir. Aksi halde gözle görülmez mikroorganizmalar gelişir ve çabuk bozulur, tadı ekşir, görünümü donuk hal alır. Ayrıca şişe/kap içerisinden elle almak hem hijyenik değildir, hem de oksijenle temas ettiği için antioksidan aktivitesini kaybeder. Antioksidan aktivitesini koruması için oksijenle temasının kesilmesi gerekir. Bu nedenle kapsüle edilmesi tercih edilir.